deneme notları XV: bir doktor olarak mimarlık tarihçisi...

Söylemler ya da bir başka deyişle tedavi yöntemleri Türk mimarlık tarihi yazımında çok fazla çeşitlilik sergilemez. Tedavi edilmesi gereken semptomlar da çok çeşitlilik göstermez çünkü. Sadece hemen akla gelebilecek bu semptomların adlarını listelemek[1] bile bunu fark etmek için yeterlidir. Türk evi, Mimar Sinan, metropol, Ankara-İstanbul, ulusal mimarlık ve yabancı mimarlar, gelenek, popüler kültür, İslam mimarlığı, batı mimarlığı, tarihselcilik vb. Bu semptomların üzerlerine yazılmış metinler bir potansiyel arayışını değil başta da söylendiği gibi tedavi amacını güder. Bu nedenle Türk mimarlık tarihi metinleri onarıcı tarih metinlerdir[2]. Tedavi için ilk önce tarihçi mimarlık tarihindeki sorunu teşhis eder. Daha sonrada bütünlüklü ve dengeli bir mimarlık pratiğinin önündeki bu engelleri ortadan kaldırır. Amaç düz bir hat boyunca uzanan “doğru” mimarlık ile “doğru” ilişki kurabilmek, ona eklemlenmektir. Bu nedenle mimarlık tarihçisinin ilk görevi zaman çizgisindeki kopuşa neden olan hastalığı tedavi etmektir. Kopuşa neden olan hastalığı teşhis etmek kolay olsa da tedavi o kadarda kolay olmaz. Farklılığın ayrı ayrı üreticisi olan bu semptomlar merkezi de alaşağı eder. Hastalık bir kez oraya çıkmış ve mimarlık modernlik virüsünden etkilenmiştir.  Artık mimarlık tarihçisinin yuvası tekinsizdir. Mimarlık tarihçisi artık hep bir yuva nostaljisi[3] ile yaşamak zorundadır.

---

[1] Burada anılan başlıklar Arredamento-Mimarlık dergisinden ödünçlenildi.

[2] “Onarıcı mimarlık tarihi metinleri” saptamasını ilk kez U. Tanyeli Sedad Hakkı Eldem metinleri için kullanır. (bkz. Tanyeli, 2009).

[3] Nostalji: “doyurulamamış dönüş arzusundan kaynaklanan keder”